กรรมวาจาจารย์ (อ่านว่า กำมะวาจาจาน) แปลว่า อาจารย์ผู้สวดกรรมวาจา คือ ภิกษุผู้ทำหน้าที่สวดประกาศในท่ามกลางสงฆ์เวลาทำพิธีอุปสมบท เพื่อให้สงฆ์ทราบรายละเอียดเกี่ยวกับตัวอุปสัมปทาเปกข หรือผู้ขอบวช และถามมติของสงฆ์ว่าจะยอมรับผู้ขอบวช ให้เป็นภิกษุหรือไม่ เรียกกันว่า พระกรรมวาจาจารย์
กรรมวาจาจารย์ เป็นคู่กับ พระอนุสาวนาจารย์ ซึ่งทำหน้าที่บอกอนุศาสน์หรือคำสอนเกี่ยวกับระเบียบวินัยเบื้องต้นแก่ผู้บวชที่เป็นภิกษุใหม่ ในปัจจุบันทั้งสองรูปทำหน้าที่เหมือนกันคือ สวดประกาศ ฉะนั้นจึงเรียกว่า คู่สวด หรือ พระคู่สวด ส่วนหน้าที่บอกอนุศาสน์กำหนดให้เป็นหน้าที่ของพระอุปัชฌาย์